Choć koty to jedne z najpopularniejszych zwierząt domowych na świecie (według Statista w 2023 r. w Polsce mieszkało ok. 6,6 mln kotów), ich zdrowie psychiczne wciąż pozostaje tematem tabu. Badania wskazują, że nawet 20-30% kotów domowych wykazuje objawy depresji lub przewlekłego stresu w ciągu swojego życia (Journal of Veterinary Behavior, 2021).

Lekarka weterynarii Joanna Wełna,podkreśla:

„Koty to wspaniałe zwierzęta o złożonej psychice, to wie każdy kociarz. Ale są też niezmiernie wrażliwe na stresy, szczególnie takie, które wywołują w nich poczucie zagrożenia”.

Dlaczego tak wiele mruczków cierpi w milczeniu?

Objawy: sygnały ostrzegawcze.

Depresja u kotów nie zawsze jest oczywista.

Kluczowe symptomy, na które zwraca uwagę lek. wet. Joanna Wełna, to:

- zmiany w zachowaniu: unikanie kontaktu, ukrywanie się w trudno dostępnych miejscach, nagła agresja lub lękliwość.

- spadek aktywności: brak zainteresowania ulubionymi zabawkami, odmowa wspinaczki, ospałość.

- zaburzenia apetytu: nagłe chudnięcie (nawet 20% masy ciała w miesiącu) lub kompulsywne objadanie się.

- zaniedbywanie higieny: brudna, przetłuszczona sierść, nieprzyjemny zapach – „To często efekt bólu lub apatii” – dodaje Wełna.

- wokalizacja: nadmierne miauczenie (zwłaszcza nocą) lub przeciwnie – całkowita cisza, nawet u wcześniej „rozmownych” kotów.

- problemy z kuwetą: załatwianie się poza nią, zwłaszcza w przypadku kotów starszych z zaburzeniami kognitywnymi.

‘’Objawy mogą narastać stopniowo. Ważne, by nie bagatelizować nawet subtelnych zmian, np. gdy kot przestaje witać właściciela przy drzwiach” – podkreśla lekarka.

Skala Problemu: Niepokojące dane

Wzrost diagnoz po pandemii: według raportu brytyjskiej organizacji PDSA (2022), 35% właścicieli kotów zaobserwowało u swoich pupili niepokojące zmiany behawioralne po lockdownach.

Koty seniorzy w grupie ryzyka: badanie Uniwersytetu w Edynburgu (2020) wykazało, że 40% kotów powyżej 10. roku życia wykazuje objawy depresji, często mylone z naturalnym starzeniem.

Przyczyny:

Klasyfikacja według lek. wet. Joanny Wełny.

Dr Wełna, na podstawie swoich doświadczeń, dzieli koty z depresją na cztery grupy:

1. Koty z chorobami przewlekłymi.

To najliczniejsza grupa. *„Już sama choroba jest stresorem, a dochodzące do tego liczne zabiegi, podawanie leków, badania, mogą spowodować lęk, a nawet traumę”

– tłumaczy specjalistka.

- Koci seniorzy: Często cierpią na przewlekły ból stawów (nawet bez kulawienia) lub zaburzenia kognitywne (tzw. kocia demencja), objawiające się dezorientacją, wokalizacją czy załatwianiem potrzeb poza kuwetą.

Leczenie: „Zawsze niezbędna jest konsultacja z lekarzem weterynarii i wykonanie badań” – podkreśla Wełna. Wspomagająco stosuje się akupunkturę (redukuje ból i lęk) lub fizjoterapię. „Gdy nie ma szans na poprawę, nie należy leczyć zwierzęcia w sposób uporczywy. W terminalnej fazie choroby najważniejszy jest spokój i komfort”

2. Koty zaniedbywane emocjonalnie.

„Depresja bywa skutkiem karania, braku zrozumienia potrzeb czy narażania na stresory, jak hałas, brak kuwet lub obecność innych zwierząt” – wyjaśnia lekarka. Przykłady:

- Samotność: „Słynne +kot może siedzieć sam w domu wiele godzin+ to mit. Samotność prowadzi do apatii”*.

- Błędna interpretacja zachowań: Gdy kot sika poza kuwetą, właściciele często uznają to za +złośliwość+, a to wołanie o pomoc”.

3. Koty po utracie opiekuna lub domu.

Rozstanie z właścicielem (śmierć, rozwód) lub nagłe zmiany w rodzinie (np. pojawienie się nowego partnera) wywołują u kotów głęboki żal. *„Nowa osoba w domu, która nie rozumie kocich potrzeb, może spotęgować stres” – dodaje Wełna.

4. Koty z traumą z przeszłości.

Dotyczy to zwierząt po przemocy, głodzie lub tych, których matki doświadczyły stresu w ciąży. „Takie traumy tworzą +pancerze w ciele+ – obszary nadmiernego napięcia, które reagują bólem na dotyk” – tłumaczy lekarka.

Leczenie: Zespół terapeutyczny to podstawa

Dr Wełna podkreśla rolę współpracy: *„Ponieważ kot nie może wyrazić zgody na leczenie, właściciele i lekarze muszą być drużyną działającą dla jego dobra”.

- Metody integracyjne: akupunktura, feromony (skuteczne u 72% kotów), fizjoterapia.

- Terapia behawioralna: w przypadku kotów z traumą lub lękiem przed nowymi osobami.

Profilaktyka: liczby, które dają nadzieję.

- codzienna zabawa: redukuje ryzyko depresji o 55% (Applied Animal Behaviour Science, 2020).

- drugi kot: w domach z dwoma kotami odsetek depresji spada do **15%** (*Badanie Uniwersytetu w Lincoln, 2019).

Podsumowanie: wołanie o empatię.

W Polsce tylko 15% właścicieli zgłasza się do zoopsychologa przy pierwszych objawach depresji. Reszta czeka średnio 6 miesięcy, pogłębiając problem. Wiedza, że co roku 500 tys. kotów w Europie cierpi z powodu niezdiagnozowanych zaburzeń nastroju, powinna motywować do działania.

*Źródła:

• Wypowiedź lek. wet. Joanna Wełna- Przychodnia Weterynaryjna ,,Zwierzaki’’ Warszawa ul.Topiel 15B,
• PDSA The People's Dispensary for Sick Animals
• ASPCA American Society for the Prevention of Cruelty to Animals
• badania Uniwersytetu w Edynburgu i Lincoln
• STATISTA

Fundacja Tabby Burasy i spółka

ul. Torfowa 6

98-220 Mostki

tabby@fundacjatabby.pl

+48 531 098 473

+48 533 997 001

Fundacja Tabby Burasy i spółka

BANK SGB

Nr konta:

14 9279 0007 0072 2263 2000 0010