17 sierpnia 2025

AKUPUNKTURA W TERAPII ZWIERZĄT

Uzdrawiająca moc igieł

Tradycyjna Medycyna Chińska (TCM) to jeden z najstarszych systemów medycznych, którego zasady rozwijały się od IV wieku p.n.e. do około 220 roku n.e., w czasie panowania dynastii Han. Od tamtej pory do dzisiaj system ten jest stosowany na całym świecie, ulegając oczywiście rozmaitym modyfikacjom i interpretacjom. Co ciekawe, już wtedy medycyna chińska obejmowała leczenie zwierząt, takich jak konie, a z czasem również ptaki i gady, za pomocą akupunktury czy ziołolecznictwa.

To, co jest kluczowe, to fakt, że TCM stanowi spójny system medyczny, opisujący fizjologię i patologię zarówno ludzi, jak i zwierząt. W diagnozowaniu i leczeniu różni się jednak od medycyny zachodniej, dlatego zrozumienie jej założeń może być wyzwaniem. Na przykład, diagnoza w TCM opiera się na wywiadzie, a także na diagnozie z twarzy, języka, pulsu, a niekiedy również na badaniu meridianów. Te ostatnie są w dużej mierze odzwierciedleniem taśm mięśniowo-powięziowych i szlaków nerwowych.

Medycyna zachodnia a wschodnia: współpraca zamiast rywalizacji

Czy w dzisiejszych czasach nowoczesnych technologii system TCM ma rację bytu? Moim zdaniem tak. W dzisiejszej medycynie brakuje bowiem czegoś niezwykle cennego: czasu poświęconego na obserwację i analizę, uwzględniające pacjenta jako całość – z jego ciałem i psychiką. Dodatkowo medycyna zachodnia w małym stopniu uwzględnia zdolność organizmu do samoleczenia i nie preferuje metod wspierających te procesy.

Jako lekarz weterynarii z wieloletnim doświadczeniem, muszę zdecydowanie podkreślić, że zwierzę powinno znajdować się pod opieką lekarza prowadzącego, a leczenie akupunkturą powinno być włączane komplementarnie. Optymalnym podejściem jest medycyna integracyjna, w której korzystamy z tego, co najlepsze w obu systemach.

Do osiągnięcia najlepszych efektów potrzebna jest ścisła współpraca wszystkich stron zaangażowanych w proces leczenia. Właściciel zwierzęcia musi wziąć odpowiedzialność za tę część terapii, która zależy od niego, np. odchudzić zwierzę, zmodyfikować jego dietę według zaleceń lub wpłynąć na zmianę jego środowiska w celu obniżenia poziomu stresu.

Jak działa akupunktura i czy zwierzęta ją tolerują?

Na czym polega akupunktura, prawdopodobnie większość z nas wie. Dla przypomnienia: podczas zabiegu terapeuta wprowadza specjalne, jednorazowe igły w ściśle określone anatomicznie miejsca, czyli punkty akupunkturowe. Punkty te układają się na ciele w linie nazywane meridianami.

Nakłucie punktu wywołuje kaskadę reakcji o podłożu mechanicznym lub neurohormonalnym, a w konsekwencji określony efekt w organizmie. W przypadkach paraliżu lub bólu związanego z uciskiem na korzenie nerwowe do igieł można podpiąć elektrody lub zastymulować je z użyciem elektrod rękawiczkowych podczas elektroakupunktury.

A czy zwierzęta dobrze tolerują te zabiegi? Jedno z najczęstszych pytań, jakie słyszę w gabinecie, brzmi: „Czy mój kot/pies pozwoli sobie na taki zabieg?” Przede wszystkim wyjaśnijmy jedną rzecz: igła akupunkturowa to nie to samo co igła iniekcyjna . Jak widać, jest bardzo cienka i pełna – nie ma otworu, przez który wprowadza się lek. Nie wycina otworu w skórze, a jedynie wsuwa się w nią.

Dla większości zwierząt zabieg nie jest bolesny. Mogą jedynie drgnąć w momencie wkłucia ze względu na tzw. efekt deqi, czyli reakcję tkanki na wkłucie igły. Nie jest to reakcja bólowa, a odczucie mrowienia, rozpierania, czy „przejścia prądu”, które może być różne w zależności od miejsca wkłucia.

Jak długo igły powinny pozostać w ciele pacjenta? U zwierząt wystarczające jest 10 minut. U bardzo nerwowych pacjentów może to być krócej, a u spokojnych i wymagających dłuższej terapii — nawet do 20 minut. Zazwyczaj igły same zaczynają wysuwać się z rozluźnionej tkanki.

Akupunktura w praktyce: rehabilitacja i choroby wewnętrzne

Obecnie akupunktura u zwierząt wykorzystywana jest na dwa główne sposoby.

Akupunktura w rehabilitacji

Używamy tutaj uproszczonego igłowania opartego na określonych strategiach punktowych. Coraz częściej taka usługa jest dostępna w gabinetach weterynaryjnych oraz fizjoterapii zwierząt jako metoda leczenia układu ruchu. Dlaczego? Ponieważ w rehabilitacji efekty akupunktury są rzeczywiście szybkie i często bywają spektakularne. Akupunktura doskonale radzi sobie z:

leczeniem bólu mięśniowo-powięziowego,
leczeniem bólu neuropatycznego,
relaksacją mięśni,
stymulacją przewodzenia nerwowego.

Zabiegi akupunktury pomagają pacjentom ze zwyrodnieniami w stawach (obniżając ból i stan zapalny) oraz pacjentom po ostrych urazach, takich jak stłuczenia, naciągnięcia ścięgien czy przeciążenia sportowe.

Akupunktura w chorobach wewnętrznych

Powinna być prowadzona zgodnie z najlepszymi zasadami medycyny integracyjnej, w której korzystamy z tych metod, które są najbezpieczniejsze dla danego pacjenta. Należy pamiętać, że terapia akupunkturą jest metodą komplementarną i powinna być prowadzona przez lekarza weterynarii z odpowiednim wykształceniem akupunkturzysty (co wymaga ukończenia szkoły lub studiów w tym kierunku). Taki specjalista będzie w stanie zareagować w przypadku tzw. „yellow” i „red flags”, czyli sygnałów ostrzegawczych z ciała pacjenta, oraz będzie w pełni rozumiał proces diagnostyki i leczenia.

Jest to szczególnie istotne w przypadku zwierząt, które są zdane na nasze decyzje i nie mogą wprost zakomunikować swoich objawów. Dysponując tą wiedzą, możemy wspomagać terapię m.in. w przypadku:

padaczki i niektórych innych schorzeń układu nerwowego,
zaburzeń behawioralnych,
niektórych chorób endokrynologicznych,
przewlekłych schorzeń układu pokarmowego,
schorzeń alergicznych,
chorób autoimmunologicznych.

Akupunktura jest też dobrą metodą paliatywną, pomagającą zwalczyć ból i wyciszyć stres u pacjentów onkologicznych.

Mechanizmy działania

Dlaczego akurat te schorzenia dobrze reagują na terapię akupunkturą? Jest to związane z mechanizmami działania tej metody, które obejmują m.in.:

wpływ na receptory bólu i transmisję sygnału bólowego do ośrodkowego układu nerwowego;
modulowanie neurotransmiterów (serotonina, dopamina, norepinefryna, endokannabinoidy), co wpływa na samopoczucie;
wpływ na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (obniżenie stresu);
wpływ na przywspółczulny układ nerwowy, który zarządza funkcjami układu pokarmowego;
zmniejszenie produkcji substancji zapalnych.

Sam proces wkłucia i manipulacji igłą wpływa również na mechanoreceptory powięzi.

Artykuł opracowany :

lek.wet. Joanna Wełna

Przychodnia Weterynaryjna "Zwierzaki"

ul. Topiel 15B, Warszawa, umawianie wizyt: tel. 22 826 94 54, laser4vet@gmail.com

ENDOKRYNOLOGIA, FIZJOTERAPIA, AKUPUNKTURA, USG, ECHO SERCA